Bardzo często rodzice dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego słyszą ” U Pani dziecka występują zaburzenia w zakresie przetwarzania wrażeń proprioceptywnych”. I tutaj zaczyna się burza w mózgu rodzica ” Ale jak to? Co to?”. Brzmi bardzo poważnie. Kiedy przyjrzymy się bliżej, najczęściej są to zaburzenia o charakterze podwrażliwości, ale zacznijmy od początku…

Jak dobrze wiemy, mamy 7 zmysłów, a wśród nich jeden z bardzo (jak dla mnie jeden z najważniejszych) zmysłów – propriocepcja. Nazwa dość skomplikowana, szczególnie dla tych, którzy słyszą ją po raz pierwszy. Jak każdy zmysł i ten zmysł ma swoje receptory, które mieszczą się na naszych mięśniach i stawach.

To ten zmysł informuje nas jak bardzo i jak szybko rozciągają się nasze mięśnie, jak szybko przemieszcza się nasze ciało w przestrzeni, z jaką siłą pracują nasze mięśnie.

Można powiedzieć, że propriocepcja to takie nasze wewnętrzne oko, które (bez kontroli wzroku) informuje nas o naszych ruchach oraz w jakiej pozycji znajdują się nasze ręce, nogi, głowa. W większości dzieje się to poza naszą świadomością. Na pewno zdarzyło się Wam kierować samochodem i w między czasie szukać w torebce klucza, czy telefonu, lub oglądać telewizję i zapinać jednocześnie guziki koszuli. ?

Dzięki sprawnie działającemu zmysłowi propriocepcji jesteś w stanie wejść po schodach nie patrząc pod nogi, związać włosy, czy zasunąć zamek błyskawiczny, który znajduje się z tyłu. Nie potrzebujesz do tego lustra, nie potrzebujesz kontroli wzroku, bo Twój zmysł propriocepcji robi swoje. ?

A co jeśli zmysł propriocepcji nie działa prawidłowo?

Jednym z objawów, które obserwujemy u dzieci z zaburzonym układem propriocepcji obniżone napięcie mięśniowe. Dziecko z niskim napięciem gorzej czuje swoje ciało i gorzej odczuwa jego pozycje, co często przekłada się na gorszą jakość wykonywanych ruchów. Czasami mówimy, że dziecko jest niezdarne, ciągle coś rozlewa lub tłucze, nie zauważa pewnych rzeczy czy innych osób. To co możemy zauważyć w szkolnej ławce, to podpieranie się przy pisaniu, zapadanie się w krzesełku, wręcz pokładanie. ?

U dzieci, które słabiej czują swoje ciało (mają słabsza propriocepcję) często zauważamy zachowania impulsywne, czasami wręcz agresywne (bynajmniej tak często odbiera je otoczenie). Dzieci takie uwielbiają ściskać nie tylko przedmioty, ale i inne osoby, mocno przytulają się do innych, lub wciskają w ciasne miejsca. Dziecko takie pragnie aktywności takich jak pchanie, ciągnięcie, skakanie z wyższych przedmiotów na podłogę. Zdarza się, że dzieci te są mistrzami w niszczeniu zabawek i przedmiotów. U starszych dzieci możemy obserwować zbyt mocny chwyt długopisu, u młodszych częste łamanie kredek, wgniatanie flamastrów. Często mamy wrażenie, że dziecku ze słabą propriocepcją ciężko usiedzieć na miejscu, zazwyczaj widzimy jak tupie nóżkami w podłogę, kopie w stół lub krzesło. Czasami zdarza się, że dziecko obgryza paznokcie, ssie kciuk lub podgryza elementy ubrania np. sznurki, lub długopis czy ołówek.

❗❗❗
Rzadko kiedy zaburzenia w funkcjonowaniu propriocepcji występują samodzielnie. Najczęściej towarzyszą im zaburzenia zmysłu dotykowego i przedsionkowego, co jeszcze bardziej dezorganizuje odbiór świata zewnętrznego. Te trzy układu ściśle ze sobą współpracują wpływając na świadomość ciała, kontrolę motoryczną, planowanie ruchu, ocenę ruchu, kontrolę posturalną i bezpieczeństwo emocjonalne.

Co czuje osoba z nieprawidłowo funkcjonującym układem propriocepcji?

Osobom z prawidłowo funkcjonującym zmysłem propriocepcji trudno sobie wyobrazić co czuje taka osoba. Dobrym przykładem będzie wyobrażenie sobie wykonanie zadania z nawlekaniem koralików na sznurek w grubych narciarskich rękawicach. Trudne prawda ❓❓❓

To co my jako dorośli możemy zrobić, to starać zrozumieć dziecko. ❤
Zrozumieć to, że jego trudne czy impulsywne zachowanie nie wynika tylko z cech temperamentalnych, ale z pewnych uwarunkowań, powiedzmy sensorycznych.

Wyobraźmy sobie mózg, który jest nieco zdezorganizowany i potrzebuje uporządkowania. Taką funkcję pełni terapia integracji sensorycznej. Oczywiście wskazania do takiej terapii podejmuje terapeuta po wcześniej przeprowadzonej diagnozie.

W następnym artykule dowiecie się jak wspomagać dziecko z deficytem z obszarze zmysłu propriocepcji.