Zacznę od początku

Kiedy zakładałam bloga, jednym z moich założeń było nie powielanie zbyt oczywistych tematów typu „nie sadzanie dziecka, które nie siedzi samodzielnie” czy „ używanie chodzików”. Ale nie da się, naprawdę się nie da! ?

Jest rok 2020. Na jednej z grup dla mam widzę post „Jaki chodzik wybrać dla dziecka. Tylko proszę bez hejtu” (oznacza to, że mama zna konsekwencje, mimo wszystko chce zafundować dziecku taki wynalazek) lub wiadomości „Pani Asiu, ja wiem, że chodzik to samo zło, ale mama nie daje mi spokoju i nalega bym kupiła małemu chodzik” (dodam, że mały ma 6 miesięcy) czuję się w obowiązku poruszenia tematu mimo wszystko.

I co ja na to?

Będę szczera. Myślałam, że temat chodzików jest oczywisty. Chciałam tak bardzo udowodnić, że używanie chodzików nie wnosi niczego dobrego do rozwoju dziecka i przedstawić Wam milion badań o ich szkodliwości, a okazuje się, że nie wiedziałam wszystkiego. Przyznaję, że wcześniej nie miałam takiej potrzeby, żeby sprawdzać doniesienia naukowe potwierdzające szkodliwość używania chodzików- uznałam, że jest to tak jałowy pomysł, że nigdy nie podjęłam się takiej czynności, aż do dziś, kiedy to postanowiłam poruszyć temat chodzików.

• 

Co z badaniami naukowymi w tym temacie?

Dotarłam do kilku badań, które niestety ku mojemu zdziwieniu nie wnoszą niczego pozytywnego do nauki (z mojego punktu widzenia). Większość badań robiona jest na małych próbach, na zbyt różnorodnych grupach, braku grupy kontrolnej lub z brakami w danych (np. brakuje informacji jak często dziecko używało chodzika- a to według mnie BARDZO istotna informacja) i niestety większość takich badań nie potwierdza jakoby używanie chodzika miało wpływ np. na chód. Pytanie na ile takie badania były rzetelne?

Istnieją też badania, które dowodzą, że używanie chodzików opóźnia osiąganie poszczególnych umiejętności ruchowych dziecka, takich jak czworakowanie czy samodzielne chodzenie.

Nie oszukujmy się. Stworzenie idealnych badań w tym temacie byłoby bardzo trudne, chociażby ze względów etycznych. W związku z tym możemy, albo musimy polegać na wiedzy czysto medycznej- mówiąc ściślej biomechanicznej.

Wiedza BARDZO mocno się rozwinęła i nie tylko w internetach głośno o niekorzystnym wpływie stosowania chodzików, ale też (mam nadzieję, że tak jest wszędzie) coraz więcej lekarzy nie zaleca stosowania tego typu sprzętów.

Co więc złego w stosowaniu chodzików?

• 

Na całe szczęście moi Rodzice oszczędzili mi doznań chodzikowych. Nie wiem czy jeszcze nie był to modny gadżet, czy może w ogóle nie dotarł do naszego rejonu. Ale pamiętam, że będąc małą dziewczynką miałam okazję obserwować rozwój młodszych dzieci sąsiadów. Pamiętam, że każde z nich używało chodzika (nawet tego samego). Oczywiście wtedy myślałam, że tak ma być, ba wręcz pamiętam, że był to gadżet prestiżowy- rodem z USA :)???

A będąc przy temacie USA, nie sposób nie wspomnieć o fakcie, że Amerykańska Akademia Pediatryczna uznała chodziki za niebezpieczne dla zdrowia i życia dziecka, a nawet zadecydowała o zakazie ich sprzedaży.

Warto w takim wpisie nadmienić o tym, co złe w chodziku, bo listę zalet już wymieniłam we wpisie na Facebooku- zalet jest mnóstwo- dla zapracowanego i zmęczonego rodzica, dla którego chodzik będzie niewątpliwym wybawieniem.

Co widzi moje fizjoterapeutyczne oko patrząc na dziecko brykające w chodziku?

• Złe ustawienie miednicy (w przodopochyleniu), czyli brzuszek wysunięty do przodu- a jak brzuszek wysunięty do przodu to nie tylko słabe mięśnie- właśnie brzucha, ale też pogłębiona lordoza lędźwiowa, czyli najprościej mówiąc plecy w dolnym odcinku kręgosłupa wygięte do przodu. Nie wchodząc zbyt głęboko w anatomię- złe obciążenie kręgosłupa, a jak wiemy kręgosłup jest tylko jeden, więc nie warto fundować takich atrakcji już na początku rozwoju.
• Nieprawidłowe obciążenie stóp. W warunkach prawidłowego chodu dziecko ma możliwość postawienia całej stopy na podłożu. Kiedy natomiast zaczyna przyspieszać przenosi ciężar ciała na przednią część stopy. Stojąc w chodziku dzieci najczęściej przy próbie przyspieszenia odpychają się paluszkami stóp, bo tak jest najłatwiej. Dziecko nie ma jeszcze wyobrażenia o tym jak powinien ten ruch wyglądać, dlatego dostaje o tym informację, ale ta informacja jest błędna.
• Problemy z przenoszeniem ciężaru ciała. Cały rozwój dziecka to ciągłe przenoszenie ciężaru ciała. Raz na prawą stronę, raz na lewą. Przenoszenie ciężaru ciała wykorzystujemy na każdym etapie rozwoju. Obracanie się, pełzanie, czworakowanie, chodzenie.
• Ograniczenie rotacji w tułowiu. Rotacja czyli skręt tułowia jest ogromnie ważny w naszym rozwoju. Nie myślimy o tym na co dzień, ale rotację wykorzystujemy każdego dnia, chociażby w trakcie chodu. Małe dziecko, które zaczyna swoją motoryczną przygodę rotuje swoje ciało nie tylko podczas obrotów, ale też pełzania, czy czworakowania. To dzięki rotacji może wzmacniać bardzo ważne mięśnie, które stabilizują kręgosłup. W chodziku nie ma większej potrzeby rotacji, ponieważ można odwrócić się na małych kółeczkach chodzika.
• Późniejsze problemy z równowagą. Jak wiemy prawidłowa równowaga jest nam niezbędna do chodu. Wyróżniamy równowagę statyczną, która pozwala nam panować nad ciałem, które jest w bezruchu oraz równowagę dynamiczną, która to jest kontrolą ciała w ruchu. Chodzik nie pomaga w osiąganiu ani jednej ani drugiej równowagi. Dziecko nie ma możliwości odzyskiwania równowagi, kiedy ją utraci (pisząc językiem kolokwialnym). Normalnie kiedy nasze ciało zostanie wytrącone z równowagi, najczęściej upadamy lub staramy się odzyskać równowagę. W chodziku najczęściej zatrzymujemy się na najbliższym przedmiocie.
• Niekorzystny wpływ na schemat ciała. Schemat ciała jest ogromnie ważny w nauce nowych umiejętności. Nie znając do końca naszego ciała, jego granic nie jesteśmy w stanie w prawidłowy sposób zaplanować ruchu.
• Ograniczenie doznań sensoryczno-motorycznych. Tutaj mogłabym wymieniać w nieskończoność co tak naprawdę chodzik zabiera dziecku. Począwszy od dotykania różnorodnych faktur, które zazwyczaj dziecko napotyka na swojej drodze, poznawanie kształtów, czy tez motorycznie wspinanie się na schody.

Zanim niemowlę zacznie chodzić…

No właśnie! Zanim człowiek osiągnie daną umiejętność ruchową np. chód musi przejść pewną drogę, składającą się z następujących elementów:

• Mobilność – czyli zdolność przyjęcia danej pozycji. To nic innego jak fakt, że najpierw dziecko musi SAMO wstać, dojść do danej pozycji (no właśnie- kolejny temat- nie stawiamy dziecka!).
• Stabilność – nic innego jak zdolność stabilizacji pozycji oraz jej kontrola. Stabilność nastąpi wtedy gdy mały człowiek wspinając się przy meblach, czy kolanach rodzica, któregoś dnia, po wielu próbach nagle postanowi oderwać rączki od podparcia i stanie samodzielnie. Stanie się to dzięki mocnym mięśniom, które odpowiadają za utrzymanie postawy. A teraz wyobraźcie sobie takie niegotowe mięśnie włożone do chodzika…. brrrr…Oczywiście dziecko potrzebuje trochę czasu (jedne dzieci więcej inne mniej), by pozostać w tej pozycji by nagle pojawił się kolejny element…
• Mobilność na stabilności – czyli zdolność wykonywania ruchu przy utrzymywaniu stabilnej pozycji ciała. I to jest właśnie to co jest nam potrzebne. Mały człowiek stał się stabilny więc rusza w drogę. Ale zanim się to stanie…
• Nastąpi kontrolowana mobilność czyli zręczność – jest to zdolność poruszania się z zachowaniem prawidłowej zależności pomiędzy mobilnością a stabilnością, a także z uwzględnieniem podwójnych zadań.

Jak sami widzicie droga do osiągnięcia umiejętności samodzielnego chodu nie jest krótka. W przeciwieństwie chodzenia w chodziku, które nie uwzględnia wielu aspektów. Dziecko nie osiąga mobliności ponieważ to rodzic wkłada je do chodzika, nie osiąga stabilności, ponieważ to chodzik jest stabilny, a mobilność na stabilności to właśnie chód na oślep, o reszcie nie wspomnę.

Moja refleksja

Przykry jest fakt, że z chodzików korzystają zdecydowanie za małe niemowlęta, ponieważ nawet… 4 miesięczne, co mi jako fizjoterapeucie mrozi krew w żyłach.

Trudno to sobie nawet wyobrazić, ale wśród dotychczasowych badań znajdziemy również grupy badane składające się z niemowląt 3-4 miesięcznych. I ja sama bym w to nie uwierzyła gdybym któregoś dnia nie spotkała na swojej drodze zawodowej rodziców maluszka, którego starszy brat był wkładany do chodzika w wieku 5 miesięcy.

Co zamiast chodzika?

Dla mnie jako terapeuty, który zajmuje się wspieraniem rozwoju dziecka oczywistym jest, że podłoga to najlepsze środowisko dla maluszka, który chce i powinien poznawać świat. Więcej o tym napiszę w osobnym poście.

Literatura:

1. Kauffman Ib, Ridenour M. Influence of an infant walker on onset and quality of walking pattern of locomotion: an electromyographic investigation. Percept Mot Skills 1977;45(3f):1323-9.12.
2. Ridenour MV. Infant walkers: developmental tool or inherent danger. Percept Mot Skills 1982;55(3f):1201-2.13.
3. Crouchman M. The effects of babywalkers on early locomotor development. Dev Med Child Neurol 1986;28(6):757-61.14.
4. Thein M, Lee J, Tay V, Ling S. Infant walker use, injuries, and motor development. Inj Prev 1997;3(1):63-6.15.
5. Garrett M, McElroy A, Staines A. Locomotor milestones and babywalkers: cross sectional study. BMJ 2002;324(7352):1494.16.
6. Schopf PP, Santos CC. The influence of baby walker usage in the sensory motor development of children at schools in early childhood education. J Human Growth Develop 2015 Oct 20;25(2):156-61.
7. https://pediatrics.aappublications.org/content/108/3/790

Nie jeden rodzic wie, jak trudno przekonać maluszka do leżenia na brzuszku (wiem to nawet ja? ). Czasami potrzeba zmodyfikować pozycję i okazuje się, że leżenie na brzuszku wcale nie jest takie trudne. Niestety czasami potrzeba czasu ⌛

Kiedy ten czas leci, skorzystaj Mamo z kilku zaproponowanych przeze mnie pomysłów?

Wspominałam we wpisie dlaczego maluszki nie chcą leżeć na brzuszku? (kliknij tutaj aby przeczytać) o tym dlaczego szczególnie tym najmłodszym niemowlętom sprawia trudność ta pozycja. Chodzi o położenie środka ciężkości, który znajduje się w okolicy szyi. U noworodka wygląda to mniej więc tak:

Czyli nóżki i rączki są zgięte. ⬆⬆⬆

W trakcie rozwoju nóżki prostują się i mamy taki oto obraz bobasa:

Niestety nadal może być ciężko ?

Dlatego pierwszym pomysłem będzie:

1.Wysunięcie łokci przed linię barków:

Na początek można użyć zwinięty kocyk, który wkładamy pod klatkę piersiową:

Dążymy do tego by maluch sam utrzymał łokcie na wysokości barków lub tuż przed nimi (co jest trudniejsze).

Jak widzimy na zdjęciu wyżej, dla maluszka ta pozycja nadal jest bardzo trudna, dlatego kolejnym sposobem, będzie:

2. Przytrzymanie miednicy (inaczej mówiąc, dociskamy pupę do podłoża):

Sprawi to, że środek ciężkości „pomożemy” przenieść niżej⏩⏩⏩w kierunku miednicy.

❌Część dzieci po prostu nie akceptuje leżenia na brzuszku, dlatego kiedy zobaczymy, że żadna z tych pozycji nie przemawia do maluszka, zaproponujmy mu leżenie na brzuszku, ale będąc w kontakcie z rodzicem, czyli na jego kolanach:

3. Leżenie na udach rodzica (jedno kolano wyżej):

Uniesienie naszych ud do góry sprawi, że maluchowi będzie nieco łatwiej dźwigać główkę.

❗Koniecznie użyjcie ciekawej zabawki, a najlepiej kogoś, kto będzie maluszka zabawiał.

Jak widzicie na zdjęciu wyżej ⬆⬆⬆, przytrzymuję miednicę dziecka, by ułatwić utrzymywanie głowy.

❌Kiedy już nasz dzielny bobas zaakceptuje leżenie w wyżej pokazanym wariancie, proponuję nieco utrudnić sprawę, ustawiając uda równolegle do podłoża:

4. Leżenie na udach (uda równolegle):

I myślę, że po takim wstępie, powinno pójść gładko?

Na koniec jeszcze pomysły dla opornych:

5. Leżenie na brzuszku na lekko uniesionej powierzchni:

Może to być łóżeczko (wydaje mi się, że to najrozsądniejszy pomysł).

Pamiętajcie by ustawić ciekawe przedmioty w polu widzenia dziecka.

Zmiana kąta nachylenia podłoża sprawi, że zawalczymy odrobinę z „okropną” grawitacją ??

Ostatni pomysł, to coś co w przypadku mojego maluszka baaardzo ułatwiło sprawę:

6. Ułożenie pod kątem (lub nie, gdy dziecko lepiej trzyma głowę) w huśtawce:

Może tego nie widać, ale huśtawka jest lekko uniesiona do góry (po stronie głowy).

Jak kiedyś wspominałam, stymulacja układu przedsionkowego pomaga nam w „budowaniu” napięcia mięśniowego, dlatego niektóre dzieci (w tym mój syn) łatwiej aktywizują mięśnie podczas lekkiego bujania.
(O huśtawce Memoli pisałam tutaj ?)

A jeśli ktoś nie ma huśtawki, można zastąpić ją piłką do ćwiczeń:

7. Leżnie na brzuszku na piłce do ćwiczeń:

I ta sama zasada jak wcześniej, warto czymś zachęcić dziecko do uniesienia głowy- zabawką, a najlepiej drugą osobą ?
Tutaj możemy wykonać lekkie ruchy w przód i tył, na boki i po okręgu.

UWAGA!!! Nie każdy czuje się pewnie trzymając malucha na piłce (fizjoterapeuci mają tę umiejętność wyćwiczoną w 100%).
Jeśli czujesz się niepewnie, zrezygnuj z tego!⏩⏩⏩ I może pomyśl o huśtawce ?

Na koniec pokażę Wam naaaajlepszą pozycję, w której chyba najwięcej maluszków mimo trudności dźwiga tę ciężką główkę:

Taaadaaam!!! Pozycja brzuszek na brzuszku ???

Myślę, że nie tylko bobasy ją uwielbiają (no dobra, powiedzmy akceptują). Dlaczego? Ponieważ są blisko rodzica, co wspiera więź, a pamiętajmy, że w całym tym ferworze „walki” o leżenie na brzuszku są rzeczy ważniejsze… Nasza relacja ❤

Dlatego zachęcajmy maluszki do tej ważnej aktywności, ale nie róbmy tego na siłę. Przypomnę to co często podkreślam:

Jeśli dziecko jest zdrowe (mam na myśli sprawnie funkcjonujący układ nerwowy), to z czasem rozwinie tę umiejętność.

Ale niech Was to nie rozleniwia… Próbować trzeba! Wszak są badania, wskazujące na lepszy rozwój dzieci, które częściej leżą na brzuszku.

O matko! Bądź tu mądrym ??? Wybór oczywiście jest indywidualną sprawą rodzica. I nie oceniajmy tego ?

Życzę powodzenia!!!?

WAŻNE!!!
Ćwiczenia można wykonywać wówczas gdy u dziecka nie zauważamy cech asymetrii. W przypadku dzieci z asymetrią, warto skonsultować się z fizjoterapeutą, zanim przystąpicie do wyżej wymienionych ćwiczeń. O asymetrii pisałam➡➡➡ tutaj.

Oczywistą sprawą jest, że nowo narodzone dziecko nie potrafi kontrolować swojego ciała, co sprawia, że leżenie na brzuszku może być nie lada wyzwaniem. Aby wytłumaczyć dlaczego maluszki tak trudno zachęcić do leżenia na brzuszku, przedstawię rycinę obrazującą zmiany położenia środka ciężkości w trakcie rozwoju niemowlęcia:

Jak możemy zauważyć w początkowym okresie rozwoju, a więc w okresie noworodkowym, środek ciężkości znajduje się na wysokości szyi, a więc bardzo wysoko. Należy dodać, że głowa noworodka stanowi aż ¼ długości ciała i ok. 1/3 wagi dziecka!

Nie trudno wyobrazić sobie jak duży musi to być wysiłek dla maleństwa dźwigać taki ciężar, a w dodatku siła grawitacji nam nie sprzyja. Dopiero wraz z rozwojem napięcia mięśniowego środek ciężkości przemieszka się w dół, w kierunku miednicy, tak by około 5-6 miesiąca znaleźć się na wysokości pępka. Wtedy unoszenie główki to bułka z masłem.

Dzisiejszy post będzie mieszanką powszechnej wiedzy i moich osobistych przemyśleń. Artykuł na dłuższą chwilę. A więc kubek kawy w dłoń i miłej lektury…☕?

„Moje dziecko w tym wieku już się obracało!”,

„Nie powinna już siedzieć? Przecież ma 6 miesięcy!”,

„Jak to nie czworakuje???”,

„Ma rok i nie chodzi???”.

Co czuje matka słysząc takie słowa?

Myślę, że niejedna mama zmartwiła się, gdy usłyszała podobne słowa. Najczęściej padają z ust naszych mam, babć, sąsiadek, ale też niestety bliskich koleżanek. Oczywiście wierzę, że żadna z tych osób nie chce nikomu sprawić przykrości. Co więcej, wiele z tych osób ma naprawdę dobre intencje. Szkopuł w tym, że nie do końca właściwie te intencje zostają przekazane.

Nie na wszystko mamy wpływ

Każda mama chce dla swojego dziecka jak najlepiej. Nie musi jednak być fizjoterapeutką, która rozwój ruchowy bobasa ma w małym paluszku by jej dziecko rozwijało się prawidłowo…Ba! Znam mnóstwo mam fizjoterapeutek, które rehabilitują swoje pociechy i nie ma w tym nic strasznego. Potwierdza to tylko fakt, że nie ma reguły co do nieprawidłowości w rozwoju. Każde dziecko rozwija się w swoim własnym indywidualnym tempie. U jednych dzieci pewne etapy rozwoju przychodzą wcześniej, u innych musimy trochę poczekać. Zależne jest to od wielu czynników.

Najgorsze co można usłyszeć, to: „Moje dziecko w tym wieku już…”. Nie zapominajmy, że każda matka widzi swoje dziecko nieco inaczej. Mówiąc inaczej, mam na myśli pewną tendencję do wyolbrzymiania i idealizowania osiągnięć swojego dziecka. Oczywiście nie zawsze tak jest, ale śmiem twierdzić, że w większości.

Dziecko można a nawet trzeba stymulować, pomagać mu, wspierać go i motywować, ale nie poganiać, przyspieszać, czy wręcz wymuszać na nim osiąganie kolejnych etapów rozwoju.

Co zmieniło moje myślenie o 180 stopni?

Dla mnie dużą lekcją była praca z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością. Dziećmi, które tak jak wszystkie zaczynają od zera, a których droga do osiągnięcia choćby najmniejszego sukcesu jest niemalże drogą przez mękę. Pamiętam, ćwiczenia z jedną dziewczynką z zespołem genetycznym. Byłam bardzo skupiona na swojej pracy, akurat wtedy pracowałyśmy nad kontrolą posturalną, obie skierowane w stronę lustra, gdy nagle usłyszałam głośny krzyk mamy obserwującej nas z boku „Pani Asiu!!! Widziała to Pani?!”. Przez chwilę zaczęłam się zastanawiać, co takiego mogło się wydarzyć. Fakt, że Ola od kilku chwil pięknie „trzymała pion”, ale nie sądziłam, że to jest powodem takiej ekscytacji mamy, przecież to nie pierwszy raz. Okazało się, że mama zauważyła, jak dziewczynka pięknie spojrzała w lustro, czego nigdy wcześniej nie robiła. Dla mamy był to ogromny sukces. Myślę, że wiele mam, popatrzyłoby na tą mamę z zaskoczeniem i pomyślałoby „co w tym takiego wielkiego, że popatrzyła w lustro”. Ale nie dla mamy Oli, dla niej jak i dla wielu rodziców dzieci niepełnosprawnych każdy nawet najmniejszy sukces jest wielkim osiągnięciem. I to jest piękne.

Chciałabym by mamy dzieci, które nie mają takich trudności widziały w swoich dzieciach potencjał w każdym czynie. By nie martwiły się nadmiernie, bo dziecko jeszcze nie siedzi, a ma 6 miesięcy, by nie porównywały swoich dzieci do innych, by cieszyły się każdym najmniejszym sukcesem i nie oczekiwały zbyt szybkich efektów tylko dlatego, że ktoś im powiedział, lub gdzieś wyczytały.

Czy rodzic może coś przeoczyć?

Myślę, że żaden rodzic nie ma złych intencji chcąc by jego dziecko rozwijało się ” w prawidłowym tempie” (jeśli takowe w ogóle istnieje). Nikt nie chce przeoczyć czegoś ważnego, czegoś co może mieć wpływ na dalszy rozwój dziecka, dlatego wielu rodziców woli dmuchać na zimne. To co ja mogę powiedzieć jako fizjoterapeuta, to to, że jeśli dziecko jest zdrowe, a jego ośrodkowy układ nerwowy funkcjonuje prawidłowo, to dziecko prędzej czy później osiągnie w rozwoju to co powinno i zapewne zrobi to w swoim czasie. Oczywiście istnieją pewne normy, ale one są płynne. Jak dla mnie to jedna z najmniej istotnych kwestii w w rozwoju, czym też chętnie się z Wami podzielę w jednym z artykułów.

Co więc może robić rodzic?

Podsumowując, pamiętajmy, że ważna jest gotowość dziecka (moje ulubione „daj dziecku czas”), a przyspieszanie na siłę do niczego dobrego nie prowadzi. Warto sobie uświadomić, że często to nie nasze dzieci, lecz my rodzice chcemy by wszystko szło sprawnie i szybko. Chcąc oczywiście dobrze dla naszego dziecka, myślimy poniekąd o własnych pragnieniach. To co możemy zrobić jako rodzice, to jak już wielokrotnie wspominałam wpierać dziecko, motywować i oczywiście obserwować. Pamiętajmy, że nasze dziecko jest badane przez pediatrę, który jako specjalista, powinien wychwycić nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania, np. skierować dziecko na rehabilitację jeśli widzi ku temu przesłanki. Jeśli nie ufamy naszemu lekarzowi, warto zastanowić się nad zmianą. Pamiętajmy, że każda z mam posiada też swój wewnętrzny radar zwany matczyną intuicją. Kiedy czujemy, że pali się pomarańczowa lampka i podejrzewamy, „że coś jest nie tak z rozwojem ruchowym” wybierzmy się do fizjoterapeuty by to sprawdzić.

Czego unikać?

Oczywiście czytania informacji z nieznanych źródeł (dr google), porównywania swojego dziecka do innych dzieci, przyspieszania na siłę kolejnych etapów rozwoju i w konsekwencji unikać stresu i frustracji spowodowanego niewystarczającymi osiągnięciami dziecka, bo niestety ale nasze stresy, to stresy dziecka. A nikt z nas nie lubi uczyć się nowych rzeczy w stresie 🙂 A więc take it easy and let your child develop!

Koniec okresu noworodkowego to czas pojawienia się pierwszych umiejętności w zakresie percepcji: krótkotrwałej fiksacji wzroku na przedmiocie oraz twarzy opiekuna, oraz reakcji na dźwięki z otoczenia. Osiągnięcia te pozwolą w niedalekiej przyszłości na nowe umiejętności w zakresie motoryki- obracanie się w kierunku bodźców wzrokowych i słuchowych. To właśnie budowanie kontaktu wzrokowego jest najwcześniejszym przejawem rozwoju społecznego niemowlęcia, a kolejnym będzie pierwszy uśmiech (około 2 miesiąca życia). Bardzo ważne jest by eksponować bodźce słuchowe i wzrokowe naprzemiennie z obu stron dziecka, co pozwala na wychodzenie z asymetrii ułożeniowej typowej dla noworodków.

Pierwszym widocznym osiągnięciem w rozwoju motoryki jest podnoszenie główki w pozycji leżenia na brzuchu, które z upływem czasu zwiększa swój zakres. Aby rozwinęła się ta umiejętność niezbędna jest prawidłowa percepcja. Niezmiernie ważne jest aby układać dziecko na brzuszku od najwcześniejszych chwil, tak by mogło przyzwyczaić się do tej pozycji i zaakceptować ją.

Kolejnym równolegle postępującym krokiem w rozwoju jest koordynacja wzrokowo-ruchowa w zakresie wzorca oko-ręka, która zostaje zainicjowana dzięki ćwiczonej już wcześniej fiksacji wzrokowej. Już około 3 miesiąca życia niemowlę zaczyna sięgać widząc atrakcyjną zabawkę. Dzięki nauce sięgania, dziecko przygotowuje się do opanowania kolejnych etapów-chwytania i manipulowania.

Wraz z rozwojem koordynacji wzrokowo-ruchowej w zakresie wzorca oko-ręka rozwija się koordynacja oko-usta. Wszystko, co znajdzie się w polu widzenia dziecka, a więc własne rączki, zabawki, przedmioty, natychmiast znajdzie się w buzi.

Dziecko czteromiesięczne zaczyna dotykać dłońmi kolan, brzuszka i okolicy narządów płciowych. Niedługo po tym niemowlę uczy się obracać do boku, a następnie na brzuch. Bodźcem do obrotu jest znowu chęć poznania i posiadania przedmiotu leżącego obok dziecka.

W piątym miesiącu niemowlę podpiera się na przedramieniu, aby chwycić przedmiot ręką odciążoną. Szósty miesiąc to okres gdy dziecko podpiera się na otwartych dłoniach, przy lekko zgiętych stawach łokciowych i wysuniętych w przód kończynach górnych. U sześciomiesięcznego dziecka zauważyć możemy, że ruchy rotacyjne mają bardzo wyraźny charakter. 

Kolejnym wzorcem w rozwoju jest koordynacja ręka-noga-usta, gdzie niemowlę leżąc na plecach unosi kończyny dolne w górę, chwyta stopy i wkłada je do ust. Ważnym elementem w tym etapie życia jest obrót z pleców na brzuch, który jest już skoordynowanym ruchem.

Kolejnym krokiem milowym w rozwoju niemowlęcia jest czworakowanie, które poprzedzone jest pozycją czworaczą (na początku mało stabilną).

Osiągnięcie czworakowania i wzmocnienie mięśni tułowia jest stanem wyjściowym do samodzielnego siadania.

Istotnym osiągnięciem zamykającym 1. rok życia są niewątpliwie pierwsze kroki dziecka. Większość dzieci stawia pierwsze kroki w okolicach pierwszych urodzin, choć niektóre robią to już w 10., inne dopiero w 18. miesiącu życia. Najważniejsze by nie wymuszać na dziecku pozycji stojącej jeśli samo jej nie opanowało, oraz aby zrezygnować ze stosowania chodzików. Dla prawidłowego funkcjonowania psychomotorycznego organizm musi przejść poszczególne etapy rozwoju we właściwej kolejności wyznaczonej wewnętrznym zegarem, zgodnie z którym pojawia się gotowość fizyczna i psychiczna do podjęcia nowego wyzwania.